Warning: Undefined array key "Open Sans" in /home/reklama/ftp/ryczywol/wp-content/themes/Nexus/epanel/custom_functions.php on line 1812

Warning: Trying to access array offset on value of type null in /home/reklama/ftp/ryczywol/wp-content/themes/Nexus/epanel/custom_functions.php on line 1812

Warning: Undefined array key "Open Sans" in /home/reklama/ftp/ryczywol/wp-content/themes/Nexus/epanel/custom_functions.php on line 1817

Warning: Trying to access array offset on value of type null in /home/reklama/ftp/ryczywol/wp-content/themes/Nexus/epanel/custom_functions.php on line 1817

Warning: Undefined array key "Open Sans" in /home/reklama/ftp/ryczywol/wp-content/themes/Nexus/epanel/custom_functions.php on line 1826

Warning: Trying to access array offset on value of type null in /home/reklama/ftp/ryczywol/wp-content/themes/Nexus/epanel/custom_functions.php on line 1826

Warning: Undefined array key "Open Sans" in /home/reklama/ftp/ryczywol/wp-content/themes/Nexus/epanel/custom_functions.php on line 1812

Warning: Trying to access array offset on value of type null in /home/reklama/ftp/ryczywol/wp-content/themes/Nexus/epanel/custom_functions.php on line 1812

Warning: Undefined array key "Open Sans" in /home/reklama/ftp/ryczywol/wp-content/themes/Nexus/epanel/custom_functions.php on line 1817

Warning: Trying to access array offset on value of type null in /home/reklama/ftp/ryczywol/wp-content/themes/Nexus/epanel/custom_functions.php on line 1817

Warning: Undefined array key "Open Sans" in /home/reklama/ftp/ryczywol/wp-content/themes/Nexus/epanel/custom_functions.php on line 1826

Warning: Trying to access array offset on value of type null in /home/reklama/ftp/ryczywol/wp-content/themes/Nexus/epanel/custom_functions.php on line 1826

Wokół prac na ryczywolskim kirkucie

Macewa upamiętniająca Abrahama Barutha (1825-1898) 


Nabiera dynamiki kwestia upamiętnienia, uporządkowania i oznaczenia cmentarza żydowskiego w Ryczywole. Równolegle z procedurami trwają intensywne prace nad identyfikacją odnalezionych fragmentów macew. Jest to mrówcza, wręcz detektywistyczna praca, której się podjąłem. W tym celu tłumaczone są akta USC z końca XIX. Docelowo ma powstać ogólnodostępna  baza aktów urodzenia, zgonów i małżeństw ryczywolskiej gminy żydowskiej. Zadania nie ułatwia czcionka Sütterlin czyli rodzaj pisma gotyckiego stosowany w Niemczech 1934-1941 . Na dzień dzisiejszy udało się zidentyfikować i potwierdzić odnalezienie fragmentów nagrobków następujących osób.

  1. Hanna Sawady
  2. Sara Baruth
  3. Roschen Rohrstock
  4. Machol Itzig Jena
  5. Dawid Koln
  6. Sara Koln
  7. Paulina Cohn
  8. Salomon Samoczyn
  9. Ester Kron
  10. Artur Polajewer
  11. Rieke Rosenfeld
  12. Abraham Spitzer
  13. Leib Rohrtsock
  14. Izydor Müller
  15. Amelie Müller
  16. Abraham Baruth
  17. Ester Rohrstock
  18. Reisel Ruschin
  19. Simon Hirsch

Najstarsza macewa jest z 1832 r. i widnieje na niej interesująca inskrypcja: „Kobieta, poważana, pani Michla, córka szanowanego pana Icka, błogosławionej pamięci! Zmarła i została pogrzebana”

Analiza setek stron materiału źródłowego przynosi wciąż nowe ustalenia. Z ciekawostek mogę powiedzieć, że kolegą Aleksego Klawka (profesor Jana Pawła II)  w Gimnazjum Klasycznym w Rogoźnie był Isidor Spitzer z Ryczywołu (później student medycyny w Berlinie pozbawiony tytułu naukowego w okresie nazizmu) . Wspominana nie tak dawno przez Pana Błażeja Cisowskiego w artykule „Stolpersteine upamiętniają naszych dawnych mieszkańców” (Nasze Oborniki) Sophie Sawady była pedagogiem  w nowatorskiej szkole w Berlinie ITA przeznaczonej głuchych żydowskich dzieci. Rodzina Cassel wyemigrowała do USA, gdzie Isidor Cassel otworzył w mieście Columbia (stolica Karoliny Południowej) znaną w fabrykę cygar. O słynnym lekarzu i syjoniście Eliasie Auerbachu już kiedyś pisałem. Warto wspomnieć jeszcze o nauczycielach Samuelu Abramowiczu i Dawidzie Koln.

Korzystając z okazji chciałbym prosić mieszkańców Ryczywołu by przy robieniu porządków na strychach i piwnicach lub podczas prac ziemnych zwracali szczególną uwagę przedmioty, dokumenty wskazujące na powiązania z ludnością żydowską – śladem może być hebrajski lub imiona semickie. Z kilku relacji wynika też, że wykorzystywano macewy jako chodniki, podbudowę dróg lub wzmacniano nimi fundamenty. Każdy sygnał jest cenny dla odtworzenia historii naszej miejscowości, a przypomnę, że w połowie XIX wieku odsetek procentowy wyznawców judaizmu w Ryczywole  wynosił jedną trzecią. Wiele obiektów architektonicznych w starej części miejscowości zawdzięcza swe istnienie pierwszym właścicielom, którzy byli pochodzenia żydowskiego.  Jeśli możemy naprawić w jakiejś części powojenną dewastację ryczywolskiego kirkutu  to jest to jedyna i niepowtarzalna okazja.

Akt urodzenia Isidora Spitzera z 1881 r. – szkolnego kolegi Aleksego Klawka


Fragment nagrobka Estery Rohrstock z domu Sandan (zmarła 15.12.1880 r.)


Jak trudna to praca obrazuje ten przykład – czytelne mamy tylko Si.. i Hi… Po analizie księgi zgonów mamy pełne dane – Simon Hirsch (krawiec) zmarł w wieku 71 lat w dniu 13.01.1932 r.  


Author: ryczywol

Udostępnij: