Można powiedzieć, że pozazdrościliśmy Stobnicy i zbieg okoliczności wyniósł Ryczywół do grupy miejscowości posiadających zamek, choć w naszym przypadku jest to tylko lub aż fortalicja. Zespół poznańskich archeologów wydał w 2018 r. ciekawy zbiór artykułów naukowych pt. „Badania archeologiczne na Nizinie Wielkopolsko – Kujawskiej”. Można tam znaleźć tekst Romualdy Bartkowiak i Marcina Krzepkowskiego, w którym poinformowano o odnalezieniu nowego obiektu nie ujętego w wojewódzkiej ewidencji stanowisk archeologicznych.
Zanim przejdziemy do lokalizacji i opisu musimy sobie wyjaśnić czym jest fortalicja. Według ogólnie dostępnej literatury fortalicja to niewielka budowla o charakterze obronnym często otoczona fosą. W przypadku nowożytnych fortalicji ( a z taką mamy do czynienia) był to dwór obronny wykonany z drewna – zazwyczaj parterowy z wieżą.
Ryczywolska fortalicja o wymiarach 92 x 73 m położona jest na zalesionym wyniesieniu ( 74 m.n.p.m.) Znajduje się 600 m od Rynku przy drodze do Tłukaw. Otacza ją szeroki rów sięgający miejscami 13 m. Jedynym źródłem pisanym potwierdzającym istnienie tego obiektu jest jedna z legend zebranych przez Otto Knoopa, a wydana w języku polskim przez Wojciecha Łysiaka w 1992. Zacytuję ją w całości:
„Pod Ryczywołem na wzniesieniu położonym tuż obok obecnego mostu na Flincie, miał stać zamek. Ten, razem z damami, które w nim mieszkały, zniknął z powierzchni ziemi, a góra się zapadła”.
Co wydarzyło się na tajemniczym zamku ? – nie wiadomo. Możemy się domyślać na podstawie modelu terenu, że południowo – zachodnia część fortalicji została uszkodzona przez rzekę Flintę. Poszukiwaczom skarbów przypominam, że tego typu obiekty są prawnie chronione i prowadzenie jakichkolwiek prac jest zabronione. Mam nadzieję, że kiedyś fortalicją zajmą się specjaliści, a lokalny samorząd oznaczy miejsce tablicami informacyjnymi w celu wzbogacenia oferty turystycznej naszej miejscowości. A co do samego Ryczywołu i okolic – być może w niezbyt odległej perspektywie czasowej archeolodzy znajdą starszy obiekt. Trwają szczegółowe analizy kartograficzne.
Na podstawie:
- Bartkowiak, M. Krzepkowski, Fortalicje nowożytne w Ryczywole, pow. Obornicki i Wyszynach, pow. Chodzieski. Uwagi wstępne, Badania archeologiczne na Nizinie Wielkopolsko – Kujawskiej w latach 2013-2017, Poznań 2018.
