Prof. Jan Pawlaczyk na spotkaniu w Bibliotece Publicznej w Ryczywole w 2016 r. (fot. K.Zimna)
Spotkanie w Gdańsku z Panem Zdzisławem Buszke w 2017 r.(fot. K.Zimna)
W maju i w czerwcu 2018 r. dotarły do nas smutne informacje o śmierci dwóch synów Powstańców Wielkopolskich z Ryczywołu. Byli to Jan Pawlaczyk i Zdzisław Buszke. Obaj dożyli sędziwego wieku – 87 i 92 lat, a ich życie było świadectwem szeroko rozumianego patriotyzmu przekazanego przez swych ojców – Józefa i Mikołaja. Ich odejści w roku jubileuszowym ma wymiar symboliczny. Miałem ogromną przyjemność spotkać się z nimi – podczas rozmów z sentymentem wracali do młodzieńczych lat spędzonych w Ryczywole i interesowali się na bieżąco zmianami w naszej Gminie. W 2016 r. współorganizowałem spotkanie z Profesora Pawlaczyka w Bibliotece Publicznej w Ryczywole, a w 2017 r. odwiedziłem Zdzisława Buszke w Gdańsku. Ich życiowa energia i jasność umysłu nie wskazywały, że wkrótce będziemy ich żegnać. Dziś chciałbym przybliżyć sylwetki ich ojców, którzy byli dla nich autorytetami i niewątpliwie w znaczący sposób wpłynęli na ich życie. Dla nas Ryczywolan jest to o tyle ważne, że walczyli w okresie kształtowania się państwowości polskiej.
Józef Pawlaczyk (1900-1957) był synem Tomasza Pawlaczyka i Franciszki Walczykowskiej. Urodził się w Czeszewie (powiat wrzesiński). Ojciec Józefa posiadał drogerię w Wyrzysku. Józef ukończył 5 klasową szkołę powszechną. Wychowany w duchu patriotycznym – uczestniczył w tzw. wydarzeniach poznańskich w 1913 r.(obchody mickiewiczowskie). W Powstaniu walczył ochotniczo na terenie Poznania (Powiat Poznań – Zachód) m.in. uczestniczył w szturmie Ławicy. Do Ryczywołu Pawlaczykowie przeprowadzili się przed 1929 r. Józef otworzył własną drogerię w budynku restauracji Walentego Kaczora (narożnik Rynku) – potem przeniesioną na Czarnkowską. Czytelników może zainteresować co sprzedawano w przedwojennej drogerii – naftę, farby, proszki, szare mydło (na wagę), pastę do butów, świeczki, proszek do pieczenia, kalafonię – towary widać na unikatowym zdjęciu poniżej. Aktywnie uczestniczył w życiu lokalnej społeczności – był Członkiem Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Ryczywole, Związku Powstańców Wielkopolskich i Prezesem Akcji Katolickiej (1934-1937). We wrześniu 1939 r. rodzina Pawlaczyk ewakuowała się w kierunku Wągrowca. Po powrocie zastali obrabowane mieszkanie i sklep. Józefa aresztował miejscowy Selbstchutz – od śmierci uratował go Niemiec Radke. Wysiedleni w 1940 r. do Konstantynowa Łódzkiego – Łodzi – Limanowej – Sowliny (dziś dzielnica Limanowej). W Sowlinach pracował w kantynie żołnierskiej. W 1945 r. wrócił z rodziną do Ryczywołu. Nie mógł otworzyć samodzielnej działalności gospodarczej – pracował w GS w drogerii, a małżonka w sklepie spożywczym. Zmarł 13 04 1957 r.. Został pochowany na Cmentarzu Miłostowskim w Poznaniu. Był mężem Felicji Krzemieniewskiej z Lipy (1929). Mieli sześcioro dzieci – Jana (1930), Bazylego, Macieja, Weronikę, Marię i Pelagię.
Buszke Mikołaj (1901-1982), powstaniec wielkopolski z Ryczywołu. Urodził się 1 grudnia 1901 r. w Ryczywole w powiecie obornickim. Syn Józefa i Elżbiety Janasek. Ojciec jego był robotnikiem, a matka gospodynią domową. Ukończył niemiecką szkołę powszechną w Ryczywole. Ochotniczo wstąpił w szeregi wojsk powstańczych – walczył w Kompanii Rogozińskiej pod dowództwem porucznika Biskupskiego. Uczestniczył w walkach w okolicach Chodzieży. Kontynuował służbę w 7 i 57 Pułku Strzelców Wielkopolskich w wojnie polsko – bolszewickiej. Po demobilizacji pracował w Magistracie w Ryczywole jako woźny miejski. W latach 1929-1936 był członkiem Koła Związku Byłych Uczestników Powstań Narodowych w Ryczywole. W organizacji tej pełnił funkcję sekretarza (1929-1931). Działał też w lokalnym Stowarzyszeniu Wolnomyślicieli i Towarzystwie Śpiewaczym „Lutnia”. W 1936 z rodziną wyprowadził się w poszukiwaniu lepszego miejsca pracy do Chodzieży. Pracował tam w młynie zbożowym p. Urbańskiego. W 1937 r. przeprowadził się do Poznania-Krzyżownik. Do 1945 r. pracował na lotnisku Ławica w Poznaniu przy konserwacji samolotów. Po wyzwoleniu wstąpił do PPR i został oddelegowany (maj/czerwiec 1945 r.) wraz z grupą Polaków do Krosna Odrzańskiego. Współtworzył tam zręby administracji polskiej na tzw. Ziemiach Odzyskanych. W Krośnie pracował w biurze Powiatowego Urzędu Ziemskiego jako zastępca komisarza. Latem 1946 r. uległ poważnemu wypadkowi motocyklowemu. Po likwidacji Powiatowego Urzędu Miejskiego został przeniesiony do biura meldunkowego Urzędu Miejskiego w Krośnie. Wystąpił z partii, co pociągnęło za sobą utratę mieszkania służbowego. W 1953/54 r. wyprowadził się do Gubina. Znalazł tam zatrudnienie w mleczarni gdzie pracował do uzyskania wieku emerytalnego. Członek PPR (1945-1948), PZPR (1948-1953) i ZBOWiD w Zielonej Górze. Zmarł 8 grudnia 1982 r. w Lubsku gdzie został pochowany. Po kilku latach rodzina przeniosła go na Cmentarz Junikowski w Poznaniu. Był żonaty z Zofią Kosicką, z którą miał czworo dzieci: Zdzisława, Helenę, Urszulę, i Krystynę.
Józef Pawlaczyk z swojej drogerii w Ryczywole (pierwszy od lewej).
Mikołaj Buszke (stoi trzeci od lewej). Na tym zdjęciu przedstawiającym członków Chóru LUTNIA mamy jeszcze dwóch Powstańców – Czesława Zielińskiego i Michała Ziałę.
Wpis do księgi uczniów. Warto zwrócić uwagę na pisownię nazwiska Buśka (w latach okupacji pisano Buschke, a po wojnie USC zmienił na Buszke)
Grób Zdzisława Buszke i jego żony Anny w Sopocie (fot.R.Zimny)
