Podróżując po Polsce zawsze szukam punktów odniesienia do mojej małej ojczyzny. Liczne spotkania historyczne pokazują, że z naszej Gminy wywodzi się wielu ludzi znanych i cenionych. Ślady Ryczywolan można też znaleźć w miejscach nieraz zaskakujących……
Opowiem więc pewna historię. Podczas tegorocznej wycieczki szkolnej do Małopolski odwiedziliśmy obóz zagłady w Auschwitz. Obecnie baraki obozowe stały się elementem stałej ekspozycji. Moją uwagę przykuł blok nr 27 poświęcony Shoah, zorganizowany przez Instytut Yad Vashem w Jerozolimie. W jednej z sal umieszczono kopię KSIĘGI IMION zawierającą dane 4 mln ofiar Holocaustu. Zacząłem wertować z nadzieję na odnalezienie kogoś z Ryczywołu. Ku mojemu zdziwieniu pod literą R znalazłem nazwisko Rummelsburg i miejscowość Ritschenwalde (dawny Ryczywół). Tak proszę Państwa – w Ryczywole nie ma śladu upamiętnienia Żydów, ale mamy za to w Oświęcimiu !!!!! Nie wiem czy Dyrektor Auschwitz pytał wzorem Pani Wójt czy Żydzi wiedzą skąd na to wziąć pieniądze, ale jakoś bez niepotrzebnego gadania i pisania udało się je znaleźć i ofiary Holocaustu upamiętnić. Bliższa analiza strony internetowej Instytutu pozwoliła na poczynienie kilku ciekawych ustaleń – ryczywolska gmina żydowska uległa zmniejszeniu na przełomie XIX/XX wskutek emigracji do Niemiec. Wśród wielu miejscowości gdzie ryczywolscy Żydzi się osiedlili, a potem zostali stamtąd wywiezieni i zgładzeni możemy znaleźć – Gdańsk, Wrocław, Berlin, Braunschweig, Essen, Frankfurt nad Odrą, Padeborn, Królewiec czy Trzciankę. Z nazwisk nam znanych z różnych źródeł możemy odszukać rodzinę Neuhaus, Sommerfeld, Rummelsburg, Jena, Koln, Levy, Hirsch, Graetz, Rohrstock, Ruschin, Spitzer, Breslauer. Wszystkie one pojawiały się na odnalezionych macewach w 2013 r. i włożyły znaczący wkład w rozwój gospodarczy Ryczywołu w czasach nowożytnych. I choćby z tego powodu powinni się doczekać symbolicznego upamiętnienia……
I żeby jaśnie nam panujący czasem nie pomyśleli że Muzeum w Auschwitz wykonało już za nich robotę. Dopóki będę funkcjonował w przestrzeni publicznej czy jako radny, czy jako historyk z konsekwencją i uporem będę głosił prawdę o krzywdzie i wstydzie związanym z pamięcią (lub raczej brakiem pamięci) o ludności żydowskiej Ryczywołu.
Księga Imion w Bloku nr 27 w Muzeum Auschwitz-Birkenau. Są też tam osoby pochodzące z Ryczywołu.
